Storytelling onderzoek

Storytelling heeft bij kwalitatief onderzoek altijd een belangrijke rol gespeeld. We zien dat verhalen belangrijk zijn om een boodschap te dragen en andersom reflecteren individuen of groepen een ervaring door middel van een verhaal. Bij gebruik van de storytelling methode kunnen ruwe verhalen gebruikt worden om tot betere besluiten te komen. Daarbij zijn ervaringen, overtuigingen, gevoelens en gezichtspunten van de deelnemers uitgangspunt. Bewijzen, argumenten, ‘de waarheid’ spelen mogelijk in een later stadium een rol maar staan niet centraal. Belangrijk zijn de ruwe verhalen, verschillende gezichtspunten en de interpretatie door de verhalenvertellers zelf.  

Storytelling methode

Bij de storytelling methode zijn 3 fasen van belang bij het werken met verhalen:

Storytelling proces

Uiteindelijk draagt het storytelling proces bij aan de besluitvorming. Het helpt mensen betere besluiten te nemen en besluiten worden gedragen door een groep zodat iedereen er mee kan leven. Het proces zelf is in belangrijke een bijdrage aan de oplossing van een vraagstuk. Daarnaast worden de verhalen vastgelegd die hebben bijgedragen aan de besluitvorming. Het is niet zo zeer de bedoeling te komen tot een consensus of om verhalen samen te vatten. Maar wel om de verhalen waarde te geven in een groter geheel.  En uiteindelijk om de besluitvorming makkelijker te maken. Bijvoorbeeld door deelnemers te vragen wat hun verhalen betekenen of wat de verhalen van anderen voor hen betekenen. Of door deelnemers te vragen een rode draad in de verhalen te benoemen. Of door deelnemers te vragen om oplossingen te verzinnen op basis van de verhalen die ze gehoord hebben.

Storytelling voorbeeld

In de oudheid leerde men de kunst van de retoriek mede door het betoog in het geheugen te prenten aan de hand van een reeks locaties gekoppeld aan denkbeelden (method of loci). In ‘the Art of Memory’ beschrijft Frances A. Yates hoe de Romeinse redenaar Cicero de plaatsen als ‘was’ beschrijft en de denkbeelden als ‘letters’ waarmee men de denkbeelden in het geheugen plaatst.

De meest gebruikte methode was die van een huis waarin men in gedachten een route aflegt en iedere locatie in de ruimte koppelt aan een idee dat men dient te onthouden. Zo kon men in gedachten in de ruimte lopen om de draad van het betoog op te pakken.  Deze oude methoden spelen nog steeds een belangrijke rol bij deelnemers aan hedendaagse geheugen kampioenschappen. Het maakt duidelijk dat plaats en scène belangrijke ingrediënten zijn voor het beklijven van denkbeelden in het geheugen.

Voor overleg hoe storytelling ingezet kan worden in uw situatie verzoeken wij u contact op te nemen.

Storytelling interview

Verhalen vertellen is mensen eigen maar direct naar een verhaal vragen werkt niet bij een storytelling interview. De ervaring leert dat werken in kleine groepen (2-5 personen) beter werkt dan individuele interviews.

Je kan storytelling interview vragen heel open en breed formuleren maar ook meer gesloten en richting gevend.

Open en breed: “Hoe was je eerste dag op school? Wat gebeurde er?”

Gesloten en sturend: “Tijdens je eerste dag op school leerde je veel nieuwe leerlingen kennen? Voelde je gelijk thuis of was het onwennig?”

Open of gesloten … het kan allebei goed zijn maar weet wel wat je doet en dat het antwoord in het tweede geval door de vraag beperkt is.

Naar verhalen vragen kan misschien nog het beste door een klein verhaal te vertellen. Dan voelen mensen vanzelf aan wat de bedoeling is.

Dus niet: “Hoe is het om hier te werken …?” Maar wel: “stel er komt iemand op een verjaardag naar u toe en die vraagt … u werkt al een tijdje bij bedrijf X en ik overweeg ook te solliciteren. Hoe is het om bij bedrijf X te werken? Wat zou u dan vertellen?”

Andere invalshoeken die het makkelijker maken met een verhaal te komen tijdens een storytelling interview:

Je kan vragen naar een bepaald tijdstip of een periode. Bijvoorbeeld

“Wanneer voelde u zich echt te gast in ons hotel? Wat maakte dat u dat zo ervaren heeft?”

Je kan vragen naar een specifieke gebeurtenis.

“Toen u uw auto ophaalde bij de garage: wat maakte dat u tevreden of ontevreden was? Kunt u vertellen hoe dat ging?” Of: “kunt u zich een moment herinneren dat stress ervaren heeft in het ziekenhuis? Wat was de aanleiding?”

Je kan ook een spreekwoord gebruiken om mensen een verhaal te laten vertellen:

“Men zegt weleens …. ‘Vertrouwen komt te voet maar gaat te paard’ oftewel vertrouwen wint men moeizaam maar verliest men heel snel. Als u aan uw werkzaam leven denkt welke gebeurtenis komt dan naar boven in dit verband? Kunt u vertellen wat er toen gebeurde?”

Je kan ook naar een gebeurtenis vragen die extreem was (critical incident):

“Had u ooit een ervaring die opvallend positief of negatief was met bedrijf X? Wat maakte u mee, wat gebeurde er toen? Of: “heb je ooit een ervaring gehad bij je werkgever dat je dacht … nu ben ik echt trots dat ik hier werk? Wat maakte toen dat je dat dacht”.

Uiteraard is het ook mogelijk naar het alledaagse te vragen maar je moet altijd rekening houden met de doelstelling van het onderzoek. Ook kan je alleen naar het positieve vragen maar negatieve ervaringen leren je vaak meer over mogelijke verbeteringen.

Een omslagpunt is ook een goede kapstok voor een verhaal:

“Wanneer dacht u … het moet nu echt anders? Wat was de aanleiding en hoe ging het verder?” Of: “wat was de meest invloedrijke gebeurtenis in uw loopbaan? Kunt u dat toelichten?”

Een scenario kan ook een hulpmiddel zijn om een verhaal te vertellen. “Stel u komt iemand tegen die ontevreden is over zijn garage en op zoek is naar een andere? Wat zou u dan kunnen vertellen wat u geholpen heeft in uw keuze?”

Een concrete opdracht kan ook verhalen opleveren.  Bijvoorbeeld: stel dat jullie een aantal Youtube filmpjes mogen maken om duidelijk te maken wat jullie wijkverpleging echt ‘anders en uniek’ maakt wat zou je dan laten zien? Bedenk locaties, personen, thema’s en verhaallijn voor een filmpje van maximaal 10 minuten. Bij deze opdracht kan je je mogelijk afvragen of dit wel realistische verhalen oplevert maar er zijn genoeg randvoorwaarden in de opdracht te formuleren om te zorgen dat het waarachtige verhalen oplevert die relevant zijn.

Lees ook: Customer journey onderzoek