QDA – Kwalitatieve Data Analyse

data analyse

Kwalitatieve data analyse en in het bijzonder het softwarematig analyseren van tekst ten behoeve van inzicht in kwalitatieve data krijgt steeds meer mogelijkheden. Veel benaderingen gaan uit van het coderen van trefwoorden of tekstfragmenten in teksten die ingedeeld worden in categorieën of thema’s die de onderzoeker wil analyseren. Maar ook het tellen van woorden en hoe vaak deze in tekst(en) voorkomen kan  een eerste inzicht verschaffen in het belang van onderwerpen in een bepaald kader. Bijvoorbeeld als je de partijprogramma’s van verschillende politieke partijen wil vergelijken. Of de open antwoorden van duizenden respondenten wil samenvatten. Zelfs de context van de woorden kunnen in de analyse betrokken worden. En ook kan men kijken welke woorden vaak in elkaars nabijheid gebruikt worden. Veel gebruikte software pakketten zijn NVivo, ATLAS.ti en QDA miner.  In Nederland kennen we Kwalitan.

Er zijn vele valkuilen bij dergelijke kwalitatieve data analyse. Zo kan een opmerking van iemand terugverwijzen naar iets dat minuten eerder aan de orde kwam en dat verband mis je natuurlijk als je niet het hele interview doorleest maar alleen alle antwoorden bij een bepaald tekstfragment als uitgangspunt neemt. Ook kan het coderen van de onderzoeker een stempel op de analyse drukken. Nu is dat niet nieuw:  dat begint al bij de onderzoekvragen waar men voor kiest en de vragen die men weglaat. Sommige softwarematige benaderingen van kwalitatieve data zijn echter dermate kwantitatief georiënteerd dat veel rijkdom van de kwalitatieve data verloren gaat en je je afvraagt waarom daar eigenlijk nog voor een open vraag gekozen is.

Analyseren van kwalitatieve data

Het softwarematig analyseren van kwalitatieve data is een goed hulpmiddel om snel inzicht te krijgen in een onderwerp.  Zo kunnen heel snel relevante tekst fragmenten rond een thema verzameld worden voor nadere analyse. En ook kunnen antwoorden gegroepeerd worden (cluster analyse) rond thema’s en kan naar verbanden gezocht worden. Daarbij maakt het niet zoveel uit of het om een enkele speech gaat of duizenden open antwoorden. Het snel presenteren van de uitkomsten kent daarbij ook steeds meer mogelijkheden.  Hieronder een speels voorbeeld gemaakt van een Googlism.

Googlism "qualitative research"
Wordcloud gemaakt van een Googlism bij invoer van de termen “qualitative research”.

Auteur: Sjoerd Heskes

Met als achtergrond een studie politicologie en massacommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam is Sjoerd Heskes sinds 1993 zelfstandig werkzaam als kwalitatief onderzoeker. Hij is gespecialiseerd in kwalitatief onderzoek door middel van onlineonderzoek, diepte-interviews en focusgroepen. En hij heeft ervaring als facilitator bij workshops, veranderingstrajecten en intern onderzoek bij bedrijven en instellingen.